Gevestigde partijen in zwaar weer

Het CDA verkeerd in troebel vaarwater. Eerst verloor het CDA 20 zetels en daarna zorgden vele CDA-prominenten voor interne onrust over de eventuele samenwerking met die "Duivelse Wilders". Deze onrust zorgden ervoor dat Klink en consorten gekozen hebben om hun onvrede in het openbaar te uiten. Tuurlijk hebben zij de vrijheid om binnenkamers kritiek te leveren over de formatie, maar zorg ervoor dat de kritiek intern blijft. Een blunder van formaat natuurlijk dat de media deze brief heeft opgepikt. Deze actie zegt natuurlijk ook iets over de vertroebelde hechtheid van het CDA. Ongekend voor een partij die jarenlang garant stond voor interne stabiliteit, zelfs na het drama van '94 waarin het CDA ook 20 zetels verloor. Wat duidelijk moge zijn is dat Klink met deze brief zijn ruiten heeft ingegooid. Hij kan zijn koffers pakken en zijn geluk elders gaan beproeven. De situatie van de Kamerleden Ferrier en Koppejan is onduidelijk, maar als ik voorzitter Bleker was, dan had ik het vertrouwen in deze twee allang opgezegd. Het gedonder binnen het CDA is typerend voor de overige traditionele partijen.

Hoewel het nu vrij rustig is binnen het PvdA-kamp, is deze partij ook hevig in verval geraakt. In 1995 vond de PvdA-top het dringend nodig om de ideologische veren van zich af te schudden, sindsdien is deze partij totaal vervreemd geraakt van de gewone man. 'Staatshoofd' Wim Kok kon deze sluimerende crisis buiten de boord houden, maar na de komst van Ad Melkert zakte de PvdA als een plumppudding in elkaar. De burgers voelden zich niet meer thuis bij de Partij van de Arbeid en kozen massaal voor een man die de taal van het volk sprak. De Fortuyn-revolte was begonnen en de PvdA was volledig de weg kwijt. Melkert verliet gedesillusioneerd de politiek en nieuwkomer Wouter Bos nam het stokje over. De PvdA wilde lessen trekken uit de komst van Fortuyn, maar wat heeft blaffen zin als je nooit doorbijt?
De PvdA wilde bijvoorbeeld kritischer zijn tegenover de problemen van de multiculturele samenleving, maar daar bleef het eigenlijk ook bij. Op geen enkele wijze steunden zij beleidsvoorstellen om de problemen van de multiculturele samenleving op te lossen. Ook weigerden zij de kern van het probleem onder ogen te zien. Deze klepogen-politiek zorgden voor vele kolderieke media-optredens. Oude fossielen zoals van Thijn, van Dam en Pronk die telkens maar weer de verrijking van de multiculturele samenleving bleven ophemelen en de PvdA-ministers en Kamerleden die geen raad wisten met Wilders en consorten. Ook de huidige voorman Cohen blijkt geen klasbak. De stuntelende optredens tijdens de verkiezingen en zijn grijze imago doen de partij vooralsnog geen goed.

Na jaren van depressie is de VVD weer happy. Net als de PvdA had ook de VVD duidelijk moeite met het vinden van de juiste route na de Fortuyn-revolte. Tijdens de opkomst van Fortuyn ging Hans Dijkstal als partijleider af als een gieter. Sinsdien heeft de VVD het geprobeerd met Gerrit Zalm en Jozias van Aartsen, maar ook dat bleek geen succes. De interne perikelen rondom Geert Wilders en Rita Verdonk zorgden ervoor dat de VVD serieus in de degradatiezone verkeerde. Na de komst van "new kid" Rutte steeg de VVD weer en boekte een knappe prestatie door de verkiezingswinst in de wacht te slepen. Desondanks blijft het oppassen voor de VVD. De formatiepogingen halen continu de eindstreep niet en de opmars van Wilders blijft net zoals bij het CDA voor de nodige onrust zorgen. Safety first dus voor de VVD.

Het is een feit dat de gevestigde partijen het moeilijk hebben. Enerzijds weten de PvdA en het CDA geen raad met de opkomende populistische partijen en anderzijds zijn zij op zoek naar de juiste identiteit. Daarnaast moet de VVD oppassen dat het niet verstrikt raakt in het succes van Wildes. Deze problemen dragen ertoe bij dat de vorming van een nieuw stabiel kabinet uiterst complex is. De vorming van een stabiel kabinet is alleen mogelijk wanneer de gevestigde partijen zelf stabiel zijn.